Ü
lkemizin son zamanlarda içinde bulunduğu genel ekonomik durum ve döviz kurlarındaki yüksek oranlı artış yeni düzenlemeler yapılmasını mecburi kılmıştır. Bu sebeple, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar’da yapılan 12.09.2018 tarihli değişiklik ile Türkiye’de yerleşik kişilerin her türlü kiralama, iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde bedelin TL olarak belirlenmesi zorunlu kılınarak 6.10.2018 tarihinde yayımlanan 30557 sayılı Tebliğ ile de konunun detayları belirlenmiştir.
Kimler, sözleşme bedelini TL olarak belirlemek zorundadır?
İlgili değişiklik ve 30557 sayılı tebliğ ile, düzenlemenin muhattabı olarak ”Türkiye’de yerleşik kişiler” ibaresi kullanılmıştır. Bu ibare, yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır. Tebliğ metninde, ”Türkiye’de yerleşik kişiler” in ”kendi aralarında” düzenleyecekleri sözleşme bedeline ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemeden sözleşme taraflarından birinin Türkiye’de yerleşik kişi olmaması durumunda sözleşme bedelini TL olarak belirleme zorunluluğu bulunmadığı anlamı çıkmaktadır
Hangi sözleşmeler düzenleme kapsamındadır?
Yurtiçinde yer alan gayrimenkullere ilişkin, konut ve çatılı işyeri dahil, satış ve kiralama sözleşme bedelleri ile bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden kararlaştırma yasağı getirilmiştir.
Yurtdışında ifa edilecekler hariç olmak üzere iş sözleşmelerinde ve danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil tüm hizmet sözleşmelerinde de yine sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden kararlaştırma yasağı getirilmiştir. Ancak hizmet sözleşmeleri bakımından, Türk vatandaşı olmayan kişilerin taraf olduğu hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret ve döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılacak hizmet sözleşmeleri kapsam dışı bırakılmıştır. Yine Türkiye dışında verilecek hizmetlere ve Türkiye’de başlayıp yurtdışında sonlanan ya da yurtdışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşmeye ilişkin hizmet sözleşmeleri de kapsam dışı bırakılmıştır.
Gemilere ilişkin inşa, tamir ve bakım dışında kalan tüm eser sözleşmeleri ile iş makineleri dahil taşıt satış ve kiralama sözleşme bedelleri ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden kararlaştırma yasağı getirilmiştir.
Tebliğde yer alan düzenlemeler, serbest bölgelerde yapılacak yukarıdaki kapsam dahilinde olan sözleşmeleri kapsamakla birlikte, menkul satış ve kiralama sözleşmeleri, finansal kiralama(leasing) ve ”yurtdışında üretilen” yazılımların satış, lisans ve hizmet sözleşmeleri için sözleşme bedelini döviz cinsinden belirleme zorunluluğu bulunmadığını belirtmemiz gerekir.
Değişiklikten Önce Döviz Cinsinden Belirlenen Sözleşmelerin TL Cinsinden Bedeli Nasıl Belirlenecektir?
Öncelikle, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar’da yapılan 12.09.2018 tarihli değişiklikten önce bedeli döviz cinsinden belirlenmiş olan sözleşmelerin, kararın yayım tarihi olan 12.09.2018 tarihinden itibaren 30(otuz) gün içinde TL üzerinden düzenlenerek değiştirilmesi zorunlu kılınmıştır. Ancak bu değişikliğin ne şekilde yapılacağı ve sözleşme bedelini TL’ye çevirirken hangi kur üzerinden hesaplama yapılacağı ilgili kanunda düzenlenmediğinden uygulamada reaksiyon alınamamıştır. 06.10.2018 tarihli Tebliğ ise bu soruların cevaplarını vermiştir.
Tebliğ’e göre, bedeli döviz cinsinden belirlenemeyecek sözleşmelerde yer alan döviz bedellerinin TL olarak ne kadar kabul edileceği konusunda öncelikli olarak tarafların mutabakata varması öngörülmüştür. Bu kapsamda, tarafların karşılıklı olarak TL üzerinden bir bedel belirlemesi ve mutabakata varması halinde, bu bedel üzerinden sözleşme devam edecektir. Ancak, tarafların mutabakata varamaması halinde ise, sözleşme bedeli olan dövizin 02.01.2018 tarihli TCMB efektif satış kuru kullanılarak hesaplanan TL değeri, 02.01.2018 tarihinden sözleşmenin değiştirildiği tarihe kadarki her ay için TÜİK tüketici fiyat endeksi(TÜFE) oranında arttırılması ile belirlenecektir.
Kira sözleşmelerinde dövize endeksli olarak belirlenen sözleşme bedelinin TL olarak yeniden düzenlenmesi halinde, yeni sözleşme bedelinin 2(iki) yıllık süre için TL olarak belirlenebileceğini ayrıca belirtmemiz gerekir.
.
