İ
mtiyazlı pay, daha çok sermayesini artırmak isteyen anonim şirketler için tercih edilen bir düzenleme iken startup hukuku için de ayrı bir öneme sahiptir. Girişimlere sermaye desteği sağlayan yatırımcılar, kar payı, tasfiye payı ya da şirketin idaresi noktasında bir takım ayrıcalıklar beklemekte ve yatırımcıların bu beklentisinin karşılığını Türk Ticaret Kanunu’ nda düzenlenen imtiyazlı pay kavramı vermektedir. Bilinirliği çok olmayan imtiyazlı pay konusu, özellikle startuplar için, kapsam ve sınırları doğru belirlendiği ölçüde, yatırımcı ilişkilerinde kilit öneme sahip bir konudur.
Öncelikle açığa kavuşturmak gerekir ki, burada sağlanan imtiyaz yani ayrıcalık, şahsa değil paya verilmektedir. Mevcut bir pay ya da pay grubuna imtiyaz sağlanması mümkün iken yeni bir pay çıkarılarak imtiyaz sağlanması da mümkündür. Ancak her halde imtiyazlı pay verilmesi ancak ve ancak esas sözleşme değişikliği ile mümkündür. Şirket esas sözleşmesinde verilen imtiyazın konusu ve şartları açıkça belirtilmelidir.
İmtiyazlı pay çıkarılması ya da mevcut bir paya imtiyaz sağlanması için yapılacak şirket esas sözleşme değişikliğinde, ağırlaştırılmış oy oranı aranmaktadır. Bu oran, anonim şirketlerde, mevcut sermayenin %75 i oranında olumlu oy, limited şirketlerde ise genel kurulu temsil eden oyun en az 2/3 sinin toplantıya katılımı ve oy hakkı bulunan esas sermaye çoğunluğunun olumlu oyudur.
İmtiyazın konusu, pay sahipleri arasındaki anlaşmaya bağlı olarak değişebilir. En çok tercih edilen imtiyaz konusu, kar payında imtiyazdır. Kar payında imtiyaz ile, imtiyazlı pay sahibinin kar payı dağıtımında diğer pay sahiplerine oranla daha büyük oranda kar payı alması sağlanabilir. Şirketin iflası halinde yapılacak tasfiye işleminden sonra şirket ortaklarına dağıtılacak tasfiye payı artığından imtiyazlı payın daha büyük oranda pay alması da yine başka bir imtiyaz konusudur.
İmtiyazlı pay, kar ve zarar dağıtımının yanında şirket yönetiminde de pay sahibine ayrıcalık tanıyabilir. imtiyazlı paya, genel kurulda imtiyazlı oy hakkı sağlanabilir. Oyda imtiyaz, eşit değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilerek sağlanmaktadır. Ancak Türk Ticaret Kanunu’na göre, bir paya en çok 15 oy hakkı tanınabilir. Bu düzenlemeye özellikle aile şirketlerinin kurumsallaşması için istisna getirilmiş ve kurumsallaşmanın mahkeme kararı ile kanıtlanması şartı ile 15 oydan fazla oy hakkı verilmesi yolu açılmıştır. Esas sözleşme değişikliği veya ibra ve sorumluluk davası açılması hallerinde ise oyda imtiyaz hakkı kullanılamaz. Yine yönetim kurulunda temsilde imtiyaz da bir başka imtiyaz konusudur. Ancak önemle belirtmek gerekir, imtiyazlı paylara genel kurul veya yönetim kurulunda oyda imtiyazın dışında, yönetime dair başka herhangi bir imtiyaz sağlanamaz.
İmtiyazlı payın verilmesinden sonra çıkarılacak diğer paylarda ön alım hakkı sağlanması ya da faiz alımında öncelik verilmesi de imtiyazlı paylara sağlanabilecek diğer ayrıcalıklardır. Tüm bu ayrıcalıklar için öncelikli koşul, yukarıda da bahsettiğimiz gibi, şirket esas sözleşmesinde konu ve şartlarının açıkça belirtilmesi ve esas sözleşme değişikliğinin usulüne uygun olarak yapılmasıdır.
